Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес

Сыбайлас жемқорлық — заңда көзделмеген, мемлекеттік функцияларды орындайтын адамдардың, сондай-ақ оларға теңестірілген адамдардың өз лауазымдық өкілеттіктерін және соған байланысты мүмкіндіктерін пайдалана отырып, жеке өзі немесе делдалдар арқылы мүліктік игіліктер мен артықшылықтарды қабылдауы, не өз өкілеттіктерін өзге де жолмен мүліктік пайда табу үшін пайдалануы, сондай-ақ аталған игіліктер мен артықшылықтарды заңсыз беру арқылы жеке және заңды тұлғалардың осындай адамдарды сатып алуы.
Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық — Қазақстан Республикасының «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» Заңында және өзге де заңдарда көзделген, сыбайлас жемқорлықпен байланысты немесе оған жағдай жасайтын әрекеттер, олар үшін заңнамада тәртіптік, әкімшілік және қылмыстық жауаптылық белгіленген.
Парақорлық Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде парақорлыққа байланысты екі қылмыс түрі көзделген:

• пара алу (311-бап);
• пара беру (312-бап).

Бұл — бір қылмыстың екі жағы: егер пара туралы сөз қозғалса, демек, пара алушы да (пара алушы), пара беруші де (пара беруші) бар деген сөз.
Пара алу — ең қауіпті лауазымдық қылмыстардың бірі, әсіресе ол адамдар тобы болып жасалғанда немесе қорқытып алумен ұштасқанда. Қорқытып алу дегеніміз — лауазымды адамның заңды немесе заңсыз әрекеттері (әрекетсіздігі) үшін артықшылықтар мен пайда талап етуі.
Пара беру — лауазымды адамды заңды немесе заңсыз әрекеттерге (әрекетсіздікке), не пара берушінің пайдасына қандай да бір артықшылықтарды беруге, жалпы қамқорлық немесе қызметтік немқұрайдылық көрсетуге итермелеуге бағытталған қылмыс.
Пара деп мыналар танылады:
Заттай игіліктер: ақша (ұлттық және шетел валютасы), банктік чектер мен бағалы қағаздар, бағалы металдар мен тастардан жасалған бұйымдар, автомобильдер, азық-түлік, тұрмыстық техника, бейнетехника, өзге де тауарлар, пәтерлер, саяжайлар, үйлер, гараждар, жер телімдері және басқа жылжымайтын мүлік.
Қызметтер мен жеңілдіктер: емдеу, жөндеу және құрылыс жұмыстары, санаторийлік және туристік жолдамалар, шетелге сапарлар, ойын-сауық шығындарын өтеу немесе өзге де шығындарды тегін не төмендетілген бағамен төлеу.
Жасырын пара беру түрлері: жалған қарыз немесе қарызды қайтару түріндегі банктік несие, төмен бағамен сатып алынған тауарларды төлеу, жоғары бағамен тауар сатып алу, жалған еңбек шарттарын жасасу және жалақы төлеу, жеңілдетілген несие алу, лекциялар, мақалалар, кітаптар үшін гонорарды негізсіз арттыру, «кездейсоқ» казино ұтысы, жалдау ақысын азайту, кредит бойынша пайыздық мөлшерлемені төмендету және т.б.
Пара алғаны үшін кім қылмыстық жауапқа тартылады?
Пара алушы — мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілетті адам, сондай-ақ оған теңестірілген тұлға.
Жауапты мемлекеттік лауазымды тұлғалар — Қазақстан Республикасының Конституциясымен, конституциялық және өзге де заңдарымен белгіленген, мемлекеттің функцияларын тікелей орындауға және мемлекеттік органдардың өкілеттіктерін жүзеге асыруға арналған лауазымдарды атқаратын адамдар.
Қорытынды Сыбайлас жемқорлық Қазақстанның қауіпсіздігіне, мемлекеттің және қоғамның тұрақтылығына жүйелі қауіп төндіреді.
Қазақстан Республикасының «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» Заңының 6-бабына сәйкес, сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылды өз құзыреті шегінде барлық мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдар жүргізуге міндетті.